سم بوتولینوم (Botulinum toxin) که با نام تجاری بوتاکس (Botox) در ایران معروف است از سم باکتری کلستریدیوم تهیه و برای فلج موقت عضلات تزریق می شود. تزریق بوتاکس پرطرفدارترین عمل زیبایی است که بدون نیاز به جراحی انجام می شود. پژوهشگران گفته اند بوتاکس ممکن است خاصیت ضد سرطانی داشته باشد.
منبع : ویکیپدیا
----------------------------------------------------------------------------------------
سم بوتولینیوم مثل داروهایی از قبیل دبژیتالیس و آتروپین ، از ترکیبات طبیعی می باشد که ابتدا بعلت خواص سمی مورد توجه قرار گرفتند ولی امروزه بعنوان دارو استفاده می شوند. این سم ابتدا در مسمومیتهای ناشی از عدم نگهداری صحیح غذا در اوایل قرن نوزدهم میلادی شناسایی شد. در سال 1822 برای نخستین بار تأثیر این سم بر روی سیستم عصبی در اثر مصرف سوسیس شناخته شد. این مسمومیت بوتولیسم (Botulism) نام گرفت.
در سال 1895 باکتری ها بعنوان عامل بوتولیسم شناخته شدند. در دهه 1940 سم بوتولینیوم تیپ A جدا و تخلیص شد. در دهه 1960 مطالعاتی در مورد اثرات این سم برروی عضلات حیوانات انجام شد. در دهه 1970 این دارو برای اولین بار بر روی بیماران دچار لوچی چشم (استرابیم) آزمایش شد و در سال 1989 با نام Oculinum توسط سازمان غذا و داروی آمریکا FDA)) در درمان لوچی چشم (استرابیسم) و اسپاسم پلکها (بلفارو اسپاسم) مورد تأئید قرار گرفت. این ترکیب بعدها توسط شرکت آلرگان (Allergan) تصاحب شد و با نام بوتاکس (BOTOX) از اواخر سال 1980 درمان اصلی اسپاسم های موضعی عضلات (focal dystonia) و دردهه اخیر درمان کمکی مهمی در اسپاسم های عضلانی بزرگسالان و فلج مغزی کودکان بوده است. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در سال 2002 استفاده از بوتاکس بنام Botox Cosmetic را برای بهبودی موقتی در ظاهر خط اخم متوسط تا شدید در بیماران 18 تا 65 ساله تأئید کرد. در سال 2004، FDA مصرف بوتاکس را برای درمان تعریق بیش از حد زیر بغل (Primary axillary hyperhidrosis) تأئید کرد.
----------------------------------------------------------------------------------------
در ایالات متحده آمریکا کمپانی آلرگان(Allergan) با نام تجاری بوتاکس (BOTOX) تولید کننده سم بوتولینیوم می باشد که هم استفاده درمانی و هم استفاده زیبایی دارد.
شرکت آلمانی آمریکایی مرز(Merz) با نام تجاری زاُمین (XEOMIN)؛ شرکت کره ای (جنوبی) مدی تاکس(Medy-Tox) با نام تجاری نورونکس (NEURONOX) و شرکت فرانسوی ایپسن(Ipsen) هم با نام تجاری دیسپورت(DYSPORT) از تولید کننده های اصلی بوتولینیوم می باشند.
چند کمپانی داروسازی دیگر در برنامه تحقیق و توسعه خود در حال سرمایه گذاری روی این محصول می باشند.
----------------------------------------------------------------------------------------
سم بوتولینوم با فلج عضلات زیرپوستی برای صاف کردن چین و چروک‌های صورت و ایجاد ظاهری جوان‌تر در افراد به کار می‌رود؛ مانند چین و چروک‌های ناشی از اخم کردن که در بین ابروها یا روی پیشانی ایجاد می‌شوند و چروک‌های اطراف چشم و دهان که در موقع خندیدن ظاهر می‌شوند. بوتاکس در برخی موارد برای کاهش میزان تعریق در کف دست‌ها یا زیر بغل نیز استفاده می‌شود. بوتاکس در درمان لوچی، بلفارواسپاسم، میگرن مزمن و دیستونی نیز کاربرد دارد. محل تزریق بوتاکس برای درمان میگرن در نواحی مختلف پوست سر می‌باشد و معمولاً بر اساس منطقه‌ای از سر که بیشترین احساس درد را دارد انجام می‌شود. این در حالی است که در تزریق بوتاکس به منظوز زیبایی نواحی پیشانی و اطراف چشم مورد تزریق قرار می‌گیرند.کلفتی پوست، میزان آفتاب‌سوختگی آن و عمق چین و چروک‌ها از مواردی هستند که باید قبل از تزریق بوتاکس مورد توجه قرار بگیرند اما این بررسی هشدار داده که بسیاری از کلینیک‌ها، منافع اقتصادی را به ملاحظات پزشکی ترجیح می‌دهند.
